Οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες σάς περιμένουν στη Νάουσα

Ο εορτασμός της Αποκριάς στη Νάουσα, την πόλη της Ημαθίας με το παραδοσιακό χρώμα και τα άφθονα πηγαία νερά, χαρακτηρίζεται από τον αυθορμητισμό, τον ενθουσιασμό και τη φιλόξενη διάθεση των Ναουσαίων, τα χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία γλέντια τους και τα σατιρικά καρναβάλια.

Όμως, πραγματικά ξεχωριστό και θεμελιώδες στοιχείο των εορταστικών εκδηλώσεων είναι το δρώμενο Γενίτσαροι και Μπούλες. Ένα δρώμενο με βαθιές ρίζες στο χρόνο, που συμπυκνώνει στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων της πόλης. Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ φθάνει αναλλοίωτο έως τις μέρες μας.

Σε αντίθεση με την «αταξία» που επικρατεί τις μέρες της Αποκριάς, αυτό το μοναδικό δρώμενο της Νάουσας χαρακτηρίζεται από την πειθαρχημένη, τυποποιημένη και εξαιρετικής αισθητικής εμφάνιση των συμμετεχόντων. Το ντύσιμο, το μάζεμα, το προσκύνημα, το δρομολόγιο, το μουσικό ρεπερτόριο, οι χοροί, τα όργανα και οι συμμετέχοντες κρατούν εδώ και αιώνες τους ίδιους κανόνες.

Στο έθιμο λαμβάνουν μέρος μόνο νεαροί άνδρες, ανύπαντροι τα παλαιότερα χρόνια. Ο Γενίτσαρος, ο περήφανος αυτός φουστανελοφόρος, με τα πολλά ασημικά στο στήθος και τη φουστανέλα, την μακριά πάλα (σπαθί) και τον κέρινο «πρόσωπο» είναι ο πρωταγωνιστής. Κύριο ρόλο έχει η Μπούλα, άνδρας που υποδύεται (χωρίς να τη γελοιοποιεί) τη γυναίκα, με φαρδιά φουστάνια και «πρόσωπο» στολισμένο με τούλια και λουλούδια. Τα παιδιά που προπορεύονται του μπουλουκιού αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του δρώμενου. Στο τέλος της πομπής, η μουσική, ο ζουρνάς και το νταούλι.

Την Κυριακή, νωρίς το πρωί, με τελετουργικό τρόπο αρχίζει το ντύσιμο. Το ενδιαφέρον όλων για την άψογη εμφάνιση του Γενίτσαρου και της Μπούλας, τα τραγούδια, οι ευχές, τα κεράσματα είναι χαρακτηριστικά αυτής της ημέρας. Τα όργανα, οι ζουρνατζήδες, από νωρίς θα αρχίσουν το μάζεμα, να συγκεντρώνουν δηλαδή όλα τα μέλη της ομάδας, πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι, μέχρι να πάρουν τελευταίο τον αρχηγό του μπουλουκιού. Είναι ιδιαίτερα συγκινητική η τελετή αποχαιρετισμού στο σπίτι και το καλωσόρισμα των μελών του μπουλουκιού.

Χωρίς να χορεύουν, με ανεπανάληπτη πομπή, φθάνουν γύρω στο μεσημέρι στο Δημαρχείο. Εδώ θα γίνει το προσκύνημα, θα πάρει δηλαδή ο αρχηγός την άδεια από το δήμαρχο να τελεστεί το έθιμο, να γυρίσουν χορεύοντας τους δρόμους της πόλης. Εκτός από την Μπούλα που υποκλίνεται, οι Γενίτσαροι θα γείρουν πίσω το κορμί τους και θα τινάξουν αγέρωχα το στήθος τους. Μόλις δοθεί η άδεια, θα βγάλουν τις πάλες από τα θηκάρια και θα αρχίσουν οι καθορισμένες από την παράδοση πατινάδες από μαχαλά σε μαχαλά, σε επίσης καθορισμένο δρομολόγιο. Στις πλατείες θα χορέψουν κυκλικούς χορούς.

Το απόγευμα θα φθάσουν στην πλατεία των Αλωνίων. Εκεί θα βγάλουν τους «πρόσωπους» και θα ενωθούν μαζί με τον κόσμο, για να χορέψουν. Αργότερα τα μπουλούκια θα συνεχίσουν τη διαδρομή τους μέχρι τα «Καμμένα», όπου θα στήσουν τους τελευταίους τους χορούς.

Το έθιμο ξεκινά την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, συνεχίζεται τη Δευτέρα (τα μπουλούκια επισκέπτονται τα σπίτια των μελών τους και γλεντούν), επαναλαμβάνεται την Κυριακή της Αποκριάς (στην πλατεία των Αλωνίων γίνεται μεγάλο γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο ναουσαίικο κρασί), συνεχίζεται την Καθαρά Δευτέρα (δε φορούν τους «προσωπάδες», αλλά ακολουθούν το καθορισμένο δρομολόγιο), ενώ την Κυριακή της Ορθοδοξίας όλα τα μπουλούκια συναντώνται στην περιοχή Σπηλαίου, για να γλεντήσουν με παραδοσιακές πίτες, γλυκά του ταψιού και άφθονο κρασί.