Δολό Ιωαννίνων, το γνήσιο ηπειρώτικο χρώμα

Διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός του Δήμου Πωγωνίου, στο βορειοδυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων, το Δολό είναι χτισμένο στο όρος Κουτσόκρανο, σε υψόμετρο 800.

Πετρόχτιστα σπίτια με ιδιαίτερα αξιόλογα αρχιτεκτονικά δείγματα και λιθόστρωτα καλντερίμια συνθέτουν την εικόνα του χωριού, στα πόδια του οποίου απλώνεται η χαράδρα του Κουβαρά, τόπος ιδανικός για τους περιπατητές και τους φυσιολάτρες.

Δεν υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για το πότε ακριβώς γεννήθηκε το Δολό ως οικισμός. Σύμφωνα πάντως με την τοπική παράδοση, οι πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στο συγκεκριμένο τόπο, πιθανώς τον 9ο ή 10ο αιώνα μ.Χ., προέρχονταν από τη Δυτική Μακεδονία. Επρόκειτο ως επί το πλείστον για κτηνοτρόφους και γεωργούς, που αναζητούσαν έναν τόπο ασφαλή για τους ίδιους, τα μέλη των οικογενειών τους και την περιουσία τους.

Σημεία αναφοράς στο Δολό είναι η πλατεία με την υπεραιωνόβια καστανιά και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που οικοδομήθηκε το 1812 στη θέση παλαιότερου ναού.

Πόλο έλξης για τους επισκέπτες της περιοχής αποτελεί βεβαίως η χαράδρα του Κουβαρά, εξαιρετικού φυσικού κάλλους, με απόκρημνα χείλη, πηγές και τρεχούμενα νερά, εντυπωσιακές βραχοσπηλιές και πλούσια χλωρίδα. Πεζοπορική διαδρομή διάρκειας 2-3 ωρών διαμέσου της χαράδρας του Κουβαρά συνδέει το Δολό με την Πωγωνιανή.

Στην αρχή της χαράδρας βρίσκονται παλαιός νερόμυλος και, δίπλα του, πέτρινο τοξωτό γεφύρι, γνωστό ως γεφύρι της Νον(ν)ούλως.

Όμορφη θέα στην ευρύτερη περιοχή του Δολού προσφέρει το ξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου, προστάτη του χωριού. Είναι χτισμένο στην κορυφή του Κουτσόκρανου, σε ύψος 1.300 και πλέον μέτρων. Κάθε χρόνο, στις 9 Μαΐου, τελείται θεία λειτουργία στο ξωκλήσι και ακολουθεί πανηγύρι στο χωριό.