Δελφοί, ο ομφαλός της Γης

Σε ένα γαλήνιο φυσικό περιβάλλον, στις νότιες υπώρειες του Παρνασσού, βρίσκονται οι Δελφοί, όπου ιδρύθηκε και άκμασε το σημαντικότερο
θρησκευτικό κέντρο της αρχαιότητας. Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, εδώ συναντήθηκαν οι δύο αετοί που εξαπέστειλε ο Δίας από τα πέρατα του σύμπαντος για να βρει το κέντρο του κόσμου, γι’ αυτό και οι Δελφοί ταυτίστηκαν με τον ομφαλό της Γης.

Κατά τους Μυκηναϊκούς Χρόνους στο μικρό οικισμό των Δελφών λατρευόταν η θεά Γη. Η
ανάπτυξη του ιερού και του μαντείου άρχισε τον 8ο αιώνα π.Χ. με την πλήρη
επικράτηση της λατρείας του Απόλλωνα. Κάτω από την προστασία και τη
διοίκηση της Αμφικτιονίας (ένωσης πόλεων της Θεσσαλίας και της κεντρικής
Ελλάδας), το ιερό των Δελφών εμπέδωσε τον 6ο αιώνα π.Χ. την αυτονομία του, επεκτάθηκε, αύξησε τη θρησκευτική και πολιτική επιρροή του, ενώ στολίστηκε
με λαμπρά οικοδομήματα, αγάλματα και άλλα αναθήματα.

Στους κατοπινούς
αιώνες οι Δελφοί καταστράφηκαν επανειλημμένα (Πέρσες, Φωκείς, Γαλάτες).
Τον 3ο αιώνα π.Χ. κύριοι του ιερού έγιναν οι Αιτωλοί, ενώ το 191 π.Χ.
άρχισε η ρωμαϊκή κυριαρχία, κατά την οποία οι Δελφοί αντιμετωπίστηκαν
άλλοτε ευμενώς και άλλοτε δυσμενώς. Το ιερό άρχισε να παρακμάζει με την
επικράτηση της νέας θρησκείας και έκλεισε οριστικά στα τέλη του 4ου αιώνα
μ.Χ., με διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α’. Η ζωή στους Δελφούς
συνεχίστηκε, ενώ κατά το Μεσαίωνα χτίστηκε στο χώρο του ιερού χωριό.

O
αρχαιολογικός χώρος των Δελφών αποκαλύφθηκε με τις συστηματικές
ανασκαφές της Γαλλικής Aρχαιολογικής Σχολής στα τέλη του 19ου αιώνα,
ακολούθησαν δε αποκαταστάσεις και αναστηλώσεις. Τα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της αρχαιότητας
εκπροσωπούνται από έργα υψηλής ποιότητας (επιγραφές όλων των
κατηγοριών, αγάλματα, έργα μικροτεχνίας και τμήματα του διακόσμου των
κτιρίων).

Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών είναι τα ακόλουθα:

• ο δωρικός περίπτερος ναός του Απόλλωνα (4ος αιώνας π.Χ.), στο εσωτερικό του
  οποίου βρισκόταν το άδυτο, η έδρα του μαντείου των Δελφών. Χτίστηκε στη θέση ναού
  του 6ου αιώνα π.Χ., με τα ίδια σχέδια.
• Ο Θησαυρός των Αθηναίων,
  κτίριο δωρικού ρυθμού με πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο. Ανεγέρθηκε στα τέλη
  του 6ου ή στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., για να στεγάσει τα αναθήματα
  στον Απόλλωνα.
• Ο βωμός των Χίων. Σύμφωνα με την επιγραφή που ήταν
  χαραγμένη στην κορωνίδα, κατασκευάστηκε με έξοδα των Χίων τον 5ο αιώνα
  π.Χ.
• Η στοά των Αθηναίων,
  ιωνικού ρυθμού. Σύμφωνα με την επιγραφή στην πρόσοψη του στυλοβάτη,
  ανεγέρθηκε από τους Αθηναίους μετά το 478 π.Χ., για να στεγάσει τρόπαια
  των ναυμαχιών τους.
• Το θέατρο, στο οποίο πραγματοποιούνταν κυρίως
  δραματικοί και λυρικοί αγώνες στις μεγάλες γιορτές του ιερού.
  Χτίστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και πήρε τη σημερινή μορφή του στην αρχή των
  Ρωμαϊκών Αυτοκρατορικών Χρόνων.
• Το στάδιο, χτισμένο τον 5ο αιώνα π.Χ. για
  τη διεξαγωγή των Πυθίων, μεγάλης πανελλήνιας γιορτής προς τιμήν του Πυθίου Απόλλωνα (τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια και περιελάμβαναν μουσικούς, γυμνικούς και ιππικούς αγώνες). Ανακαινίστηκε από τον Ηρώδη τον Αττικό το 2ο
  αιώνα μ.Χ.
• Το γυμνάσιο, οικοδομικό συγκρότημα στο οποίο γυμνάζονταν και εκπαιδεύονταν
  οι νέοι των Δελφών.
• Η Kασταλία πηγή (σύμφωνα με μια εκδοχή, ονομάστηκε
  έτσι από τη Νύμφη Κασταλία), κάτω από τις απόκρημνες Φαιδριάδες πέτρες
  (Υάμπεια και Ναυπλία), όπου λατρευόταν η Θερμία Άρτεμη. Από την ιερή
  πηγή σώζονται δύο μνημειακές κρήνες, η αρχαϊκή και η λαξευμένη στο βράχο
  ρωμαϊκή, με κόγχες για αναθήματα στη Νύμφη Κασταλία.
• Η Θόλος, το πλέον χαρακτηριστικό ίσως μνημείο των Δελφών, ένα εντυπωσιακό κυκλικό κτίριο (χτισμένο περί το 380 π.Χ.), που δεσπόζει στο χώρο του ιερού της Αθηνάς Προναίας.

Η γνωριμία με τον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών πρέπει ασφαλώς να συνοδευτεί από μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο, που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο αρχιτεκτονικά γλυπτά, αγάλματα και έργα μικροτεχνίας από αναθήματα του ιερού.
Το ενδιαφέρον των επισκεπτών συγκεντρώνουν διάσημα εκθέματα όπως το άγαλμα του Hνιόχου,
θαύμα της αρχαίας χαλκοπλαστικής (τμήμα συμπλέγματος που αφιέρωσε στον Απόλλωνα ο
τύραννος της Γέλας Πολύζαλος σε ανάμνηση της νίκης του στα Πύθια, το 478
π.X.), τα αρχαϊκά αγάλματα που παριστάνουν τους αργείους αδελφούς Κλέοβι και Βίτωνα ή τους Διόσκουρους (610-580 π.Χ.), η αριστουργηματική ζωφόρος του Θησαυρού των Σιφνίων (ώριμη αρχαϊκή τέχνη, 525 π.Χ.), τα τμήματα από το διάκοσμο του ιερού της Αθηνάς Προναίας (τέλη 6ου-αρχές 5ου αιώνα π.Χ.), οι μετόπες και τα ακρωτήρια με τις έφιππες αμαζόνες του Θησαυρού των Aθηναίων (γύρω στο 490 π.Χ.), το μαρμάρινο άγαλμα του Aντίνοου, πανέμορφου νέου, συντρόφου του αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αιώνας μ.X.).

Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών βρίσκεται η ομώνυμη σύγχρονη κωμόπολη, που διαθέτει αξιόλογη τουριστική υποδομή και προσφέρει ωραία θέα στην ευρύτερη περιοχή με τους απέραντους ελαιώνες και στον κόλπο της Ιτέας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Μουσείο Δελφικών Εορτών, που στεγάζεται στο σπίτι του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και της αμερικανίδας συζύγου του, Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, και περιλαμβάνει υλικό
από τις Δελφικές Εορτές των ετών 1927 και 1930, κοστούμια από παραστάσεις αρχαίου δράματος στο
θέατρο των Δελφών, καθώς και προσωπικά αντικείμενα του ποιητή και της
συζύγου του.

Οι Δελφοί μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν την αφετηρία εξορμήσεων στην Άμφισσα, την πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, την Ιτέα, σύγχρονη παραλιακή κωμόπολη, και το Γαλαξίδι, ιδιαίτερα γραφική ρουμελιώτικη κωμόπολη με μεγάλη παράδοση στη ναυτιλία.

Πατήστε εδώ για να σχηματίσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα για όλους τους οικισμούς της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας.