Σαμαρίνα Γρεβενών, η Μεγάλη Παναγία

Ονομαστό, τραγουδισμένο Βλαχοχώρι, σκαρφαλωμένο σε πλαγιά του Σμόλικα, σε εντυπωσιακό υψόμετρο (περίπου 1.550), η Σαμαρίνα Γρεβενών φημίζεται για τις απαράμιλλες φυσικές ομορφιές της, τα πυκνά δάση, τα άφθονα κρύα νερά και το υγιεινό κλίμα της.

Η ιστορική αφετηρία της Σαμαρίνας ανάγεται στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν συνενώθηκαν μικρότεροι οικισμοί της περιοχής. Από την εποχή της ίδρυσής της έως τα τέλη του 18ου αιώνα η Σαμαρίνα αναπτύχθηκε ταχέως και γνώρισε οικονομική άνθηση χάρη στις δραστηριότητες στις οποίες επιδίδονταν οι κάτοικοί της (κτηνοτροφία, βιοτεχνία μάλλινων ειδών, εμπόριο, αγιογραφία, εγκαταστάσεις υδροκίνησης). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1770 η Σαμαρίνα είχε, σύμφωνα με αναφορές, περί τις 15.000 κατοίκους.

Πέραν των ελαχίστων δειγμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που έχουν διασωθεί στο χωριό, το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών προσελκύει ασφαλώς η Μεγάλη Παναγία, μια ιδιαίτερα μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη μονώροφη βασιλική, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Ο ναός, που οικοδομήθηκε κατά τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα και τοιχογραφήθηκε λίγα χρόνια αργότερα, φέρει χαγιάτι (υπόστεγο) με χτιστούς κίονες και τοξοστοιχία στη νότια πλευρά του, καθώς και παρεκκλήσι αφιερωμένο στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.

Το εσωτερικό της Μεγάλης Παναγίας κοσμούν τοιχογραφίες που έχουν φιλοτεχνήσει σαμαριναίοι αγιογράφοι, καθώς και αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Ο πύργος του κωδωνοστασίου στη νοτιοδυτική γωνία αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, ενώ αξιοπρόσεκτο είναι το δέντρο που έχει φυτρώσει στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης του ιερού.