Μόλυβος: ο Αρίων, η κιθάρα και το δελφίνι

Από τις 3 έως τις 8 Αυγούστου 2016 θα διοργανωθεί στο Μόλυβο (Μήθυμνα), την ξακουστή παραδοσιακή πολιτεία της Λέσβου με τους πιστούς φίλους, η 5η Θερινή Ακαδημία Κλασικής Κιθάρας «Αρίων».

Σε έναν τόπο με μακρά παράδοση στα μουσικά δρώμενα, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σε έξι βραδιές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες μουσικές δράσεις (σεμινάρια, διαλέξεις, εργαστήρια συνόλων, ρεσιτάλ κιθάρας, διαγωνισμούς) με τη συμμετοχή σημαντικών καλλιτεχνών, και μεταξύ αυτών συναυλίες για όλη την οικογένεια.

Η πρωτοβουλία που αναλαμβάνει και φέτος ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου είναι ασφαλώς αξιέπαινη, συνιστά δε έναν πρόσθετο πόλο έλξεως για όσους και όσες σχεδίαζαν να επισκεφθούν αυτό το καλοκαίρι το μεγαλύτερο νησί του Βορείου Αιγαίου.

Πόσα, όμως, είναι εκείνα που γνωρίζουμε για τον ίδιον τον Αρίονα, τον κιθαρωδό που τιμάται και μνημονεύεται ακόμη και σήμερα, ύστερα από χιλιάδες χρόνια, στο νησί του;

Ο Αρίων, ποιητής και μουσικός από τη Μήθυμνα (Μόλυβο), ακολούθησε την κιθαρωδική παράδοση του Τέρπανδρου, ποιητή και μουσικού που καταγόταν από την Άντισσα της Λέσβου και έκανε ευρέως γνωστό το όνομα του νησιού αρκετό χρόνο πριν από τον Αλκαίο και τη Σαπφώ.

Δυστυχώς, από τα ποιήματα του Αρίονος δε σώθηκε ούτε ένας στίχος, ενώ δε γνωρίζουμε ούτε καν την ακριβή χρονολογία της γέννησης και του θανάτου του.

Κύρια πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Αρίονος είναι ο Ηρόδοτος. Ο λυρικός ποιητής έφυγε από τη Λέσβο και έζησε επί μακρόν στην Κόρινθο, στην αυλή του τυράννου Περίανδρου, με τον οποίο διατηρούσε φιλική σχέση.

Ήταν ο καλύτερος κιθαρωδός της εποχής του και ο πρώτος που συνέθεσε και δίδαξε το διονυσιακό διθύραμβο στην Κόρινθο, καταφέρνοντας μάλιστα να τον μετατρέψει σε έντεχνα διαμορφωμένο χορικό τραγούδι.

Συνυφασμένη με τη ζωή του Αρίονος, ήδη από την αρχαιότητα, είναι η εξιστόρηση της διάσωσής του από ένα δελφίνι, που μοιάζει περισσότερο με θρύλο ή παραμύθι.

Σύμφωνα με τη διήγηση του Ηροδότου, ο Αρίων, αφού έζησε πολύ χρόνο στην αυλή του Περίανδρου, θέλησε να ταξιδέψει στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία. Εκεί, χάρη στο τραγούδι του, μπόρεσε να αποκομίσει πολλά χρήματα και πλούτη.

Όταν έλαβε την απόφαση να επιστρέψει στην Κόρινθο, ο Αρίων επιβιβάστηκε σε ένα καράβι που απέπλευσε από τον Τάραντα και είχε ως πλήρωμα άνδρες από την Κόρινθο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τα μέλη του πληρώματος αποφάσισαν να τον ληστέψουν, να τον σκοτώσουν και να πετάξουν το πτώμα του στη θάλασσα.

Ο Αρίων, αφού προσπάθησε εις μάτην να μεταπείσει τους κορίνθιους ναυτικούς προσφέροντάς τους χρήματα, ζήτησε από αυτούς μια τελευταία χάρη: να του επιτρέψουν να τραγουδήσει πριν από το θάνατό του.

Αυτοί δέχτηκαν, καθώς ήθελαν να ακούσουν τον καλύτερο τραγουδιστή, κι εκείνος άρχισε πράγματι να τραγουδά στην πλώρη του καραβιού. Όταν τέλειωσε το τραγούδι του, τα μέλη του πληρώματος τον έριξαν στη θάλασσα και συνέχισαν το ταξίδι τους προς την Κόρινθο.

Μαγεμένο από το τραγούδι του Αρίονος, ένα δελφίνι, ιερό ζώο του Απόλλωνα, που δεν άφησε αβοήθητο τον ψάλτη του στην ώρα της ανάγκης, πήρε στη ράχη του τον μουσικό και τον μετέφερε στο Ταίναρο. Από εκεί ο Αρίων μετέβη πεζός στην Κόρινθο, όπου διηγήθηκε στον Περίανδρο όλα όσα είχαν προηγηθεί.

Μόλις αφίχθησαν στην πόλη οι κορίνθιοι ναυτικοί, ο Περίανδρος τούς συνέλαβε και, αφού βεβαιώθηκε για την εγκληματική συμπεριφορά τους, τους θανάτωσε.

Ο Αρίων, που σύμφωνα με το λεξικό Σούδα έγραψε άσματα και προοίμια, θεωρείται εκείνος που επινόησε τον «τραγικό τρόπο» και εισήγαγε τον «κύκλιον χορόν».

Ειδικότερα, ο Αρίων έδωσε χορική μορφή και αφηγηματικό χαρακτήρα στους διθυράμβους, τους οποίους παρουσίασε με χορό Σατύρων. Η μεταρρύθμιση αυτή, η διαμόρφωση του διθυράμβου σε συγκεκριμένη μορφή δραματικής τέχνης, αποδείχτηκε καθοριστικής σημασίας, καθώς υπήρξε η αφετηρία της τραγωδίας.

Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι, στους «κυκλίους χορούς» του, ο Αρίων συμπεριέλαβε έντεχνα χορικά άσματα που ανήκαν στη λατρεία του Διονύσου.