Στα μονοπάτια του σκυριανού αλόγου

Καταμεσής του Αιγαίου, η Σκύρος, το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Βορείων Σποράδων, είναι ένας τόπος με πλούσιο σε εναλλαγές φυσικό ανάγλυφο, όπου συνυπάρχουν οι πευκόφυτοι λόφοι με τα βραχώδη ορεινά τοπία και οι απόκρημνες ακτές με τις εκτεταμένες παραλίες.

Σύμβολο της Σκύρου, αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορικής διαδρομής του νησιού και της ζωής των Σκυριανών, είναι το ξακουστό σκυριανό αλογάκι, η μικρόσωμη φυλή αλόγων, που αποτελεί προστατευόμενο είδος.

Τα σκυριανά αλογάκια συνιστούν ένα ξεχωριστό υποείδος (φυλή) αλόγου, από τα πλέον σπάνια ανά την υφήλιο, δεδομένου του μικρού πληθυσμού τους, αλλά και της ιδιαιτερότητας που παρουσιάζουν: ως προς το μέγεθος θυμίζουν πόνι, αλλά ως προς το σωματότυπο ένα μεγαλόσωμο άλογο.

Το αλογάκι της Σκύρου (Equus caballus skyriano, η επιστημονική ονομασία του) είναι ένα ζώο μικροκαμωμένο, όμορφο και ρωμαλέο. Το χρώμα του ποικίλλει ανάμεσα σε διάφορες αποχρώσεις του καστανού και του κοκκινόφαιου, σπανιότερα δε του λευκού ή του γκριζόφαιου.

Σε αλλοτινούς καιρούς, τα ελευθέρας βοσκής σκυριανά αλογάκια αναζητούσαν κατά τη διάρκεια του χειμώνα νερό και τροφή στα ορεινά εδάφη της νότιας Σκύρου, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες κατέβαιναν στα πεδινά του νησιού, στο βόρειο τμήμα του, όπου οι αγρότες τα φρόντιζαν και τα χρησιμοποιούσαν ως υποζύγια, αλλά και σε γεωργικές δραστηριότητες, όπως το όργωμα και το αλώνισμα.

Η εκμηχάνιση της αγροτικής παραγωγής, αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1960, και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου για κτηνοτροφικές δραστηριότητες (υπερβόσκηση), σε συνδυασμό με την έλλειψη κινήτρων για τους σκυριανούς ιδιοκτήτες-ιπποτρόφους και την έλλειψη ενδιαφέροντος από πλευράς των αρμοδίων, συντέλεσαν σταδιακά στη δραστική μείωση του αριθμού των καθαρόαιμων σκυριανών αλόγων, που αντιμετώπισαν τον κίνδυνο της εξαφάνισης.

Το κτήμα «Μουριές», στην καρδιά της Σκύρου, αποτελεί ένα χώρο ελεγχόμενης αναπαραγωγής για τη διάδοση του σκυριανού αλόγου, με απώτερο στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού και της πολιτείας σε ό,τι αφορά τη διάσωση της σκυριανής φυλής.

Στο κτήμα του Μανώλη Τραχανά εμπεδώνεται ο σεβασμός του ανθρώπου προς το σκυριανό αλογάκι και θεμελιώνεται μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του αλόγου και του ανθρώπου, ξαναζωντανεύει η συμμετοχή των αλόγων στις γεωργικές δραστηριότητες και αναβιώνει ο παραδοσιακός τρόπος αλωνίσματος της φάβας.

Σημαντική είναι η συνεισφορά του κτήματος «Μουριές» στην υπόθεση της
περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κουλτούρας, καθώς μαθητές σχολείων, φυσιολάτρες μικρότερης και μεγαλύτερης ηλικίας, άνθρωποι με περιβαλλοντικές ευαισθησίες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, επισκέπτονται το κτήμα, προκειμένου να έλθουν σε επαφή με το σκυριανό αλογάκι και να ανακαλύψουν ένα άλλο πρόσωπο της Σκύρου, βγαλμένο από το παρελθόν του νησιού.